Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CZUĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn (pod: nieczuły), T (pod: czuję), L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp (?)

Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
lp 1. os.   czuję
3. os.   czuje
lm 3. os.   czują
czas przeszły
lp m 1. os.   czułem
3. os.   czuł
tryb rozkazujący
lm 1. os.   czujmy
imiesłów współczesny
  czując
Znaczenia
1. »doznawać wrażeń zmysłowych«
  • – Za drugiem czy za trzeciem scięciem dosiągłem mu palcow [...] on czy tego nie czuł iako piiany czyli tez chciał się zemscić skoczy znowu domnie. PasPam 88-88v.
  • – Draganow postrzelono trzech czeladnika mego y mnie trochę, slozem w lewy ud alem tego nieczuł az powszystkim. PasPam 157v.
  • – I Merkuryusz z Swoią zwyczayną chytroscią kiedy z Panną kwadratem Swym korresponduią Zaraz sub Solanea [stworzenia żyjace pod słońcem] wielka folgę czuią. PasPam 272.
  • – A ia czuie w Sobie vigor. PasPam 280v.
Związki frazeologiczne

  • kości nie czuć:
  • »być bardzo zmęczonym«
    • – Iuz kosci wsobie człowiek nieczuie od srogiego zturbowania. PasPam 98.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Trzeba by było zaraz narazie Uymowac Woysko łaskawoscią Niesurowoscią, Co lubo potym subsecutum [nastąpiło], ale iuz praepostere [za późno] kiedy iuz zasmakowała owa Licencyia. Kiedy iuz Czuł Ielen na głowie rogi kiedy iuz 60000 szabel było. PasPam 120.
2. »przeczuwać«
  • – Oyczyzna na to stękała czuiąc co miała ucierpiec z tey okazyiey. PasPam 191v.
  • – Tys Rotmistrzem, cnoty są twoia kompania Nigdy Sława skomputu takiego niemi[j]a Tak sforną kompanią kędykolwiek czuie Tam się bawi tam miszka tam poruczniku[ie]. PasPam 275.
3. »czuwać«
  • ~ Kapitan Jan Ludwig Ringe/ woyskowy Strażnik/ miał chorągiew lazurową Adámaszkową/ ná niey był z obu stron Zoraw złotem háftowány/ á w nodze kámień trzymáiący. napis/ Vigilemus. to iest cżuymy. RozprawaWojsk B2v.
  • ~ Weźmiemy tu jescze prżed śię miedzy inszymi punktámi/ ktorebysmy dáley rozbieráć y roztrząsáć mieli/ Opposita, rzeczy pijáństwu przećiwne/ z ktorych ja teraz jeno przy jedney zostánę; á tá jest Sobrietas, trzeźwość álbo mierność/ do ktorey nas upomina nie tylko Piotr S. ále y Apostoł Páński Páweł mowiąc: Czuymy y bądźmy trzeźwiemi [...]. GdacKon 31.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • tchu w sobie nie czuć:
  • »czuć«
    • tchu w sobie nie czuie. er ist ganz aus dem Athem. il est tout ésouflé; il est hors d'haleine. T III 214.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Bogáty dobrodzieystw twych nié rachuié: Vrázy swé bárzo czuié. KnAd 36.
  • Ból wszélki nié ták się czuié/ Gdy go kto lékko przyymuié. KnAd 42.
Podhasła

CZUĆ

czas. niewł. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
  czuć
czas przeszły
  było czuć
Najwcześniejsze poświadczenie:
1613
Znaczenia
»można odbierać węchem, smakiem lub dotykiem«
  • – [...] wtrzeciey pátelli rospuść w occie Gálbán/ y Ammoniák/ nád bárzo wolnym ogniem/ żeby namnieyszego przypalenia czuć nie było [...]. SyrZiel 259.
  • – Zabawia sie też pies w paszey/ á pospolicie przeiemcá/ ktory przyszedszy w paszą/ á nie mogąc zgádnąć ktorędy z niey záiąc wylazł/ odyść go niechce/ á trafić zá nim nie może/ y wrzesczy wszystko ná jednym mieyscu: co mu z niedostatku czuchu przychodzi/ że paszą dobrze czując/ śládu ktorym wylazł/ niemoże poczuć: i z głupstwá/ że nie może sie domyślić/ że tám záiącá już pewnie niemász/ choć go czuć, gdzie on ták długo y ták pilno wártował [cytat z pierwodruku]. OstrorMyślTur 41.
  • – Niéczuły/ aliter. co go nié czuć. Insensilis: Suffigit sensus. [...] Nullo sensu percipi potest: non cadit sub sensum. [...] Insensibilis [...] Nullo sensu obseruabilis [...] Insonus passus. Kn 495.
  • – [...] podczás zapách wonnych oleykow czuć było gdy się modliłá [Małgorzata] w záchwyceniu. OkolNiebo 28.
  • – [Grób św. Jana Kantego] otworzył sie za Cegły wywaleniem y pokazała się Trumna Cynowa w ktorey są kosci iego Swiete y onego czasu wonnosc wdzieczna iakoby Fiiołkow z grobu wychodzic poczeła ktora wszytek Koscioł Napełniła tak ze iey zapach po wszytkim Czmyntarzu czuc było [...]. KomonDziej 117.
  • – To świadcze Sumnieniem moim ze com Szafke otworzył, to zapach Fiołkow zawszemVczął, y choc ią [wodę] do Koscioła wzieto, na tydzien potym w Szafcze ten Zapach był, y czuc go było. KomonDziej 231.
  • – [...] procz okná owego, są inne tám weyścia [prowadzące do wnętrza góry], iak ná miny kopáne, ktoremi tám idąc, z razu czuć nieznośne zimno, potym letnią aeryą, tandem zbliżywszy się do minerałow, cále gorącą. ChmielAteny1755 I 632.
  • – Czuię, czuie, czuł. 3) empfinden, fühlen, schmecken [...] 3) sentir, ressentir, cennoître par le moien des sens. [...] 3) wino dobre ale w nim siarkę czuię; siarki w tym winie nie czuć [...]. T III 193.
Przenośnie
  • Azaż to nie summa felicitas, y ktorey niechybnie postronne Nam zazdroszczą Narody, wśrzod wszystkiego Chrześciaństwa woiennych burzy y náwáłności placidem záżywáć tranquilitatem; In medio bellorum incendio, ktoremi wszystkie práwie y Sąsiedzkie násze pałaią gránice, nie tylko zapáłu ták uniwersalnego, ále y iskierki nie czuć.DanOstSwada 22