ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		latawiec
D.		latawca
B.	uż. żyw.	latawca
N.		latawcem

liczba mnoga

M.	uż. osob.	latawcy
	uż. nosob.	latawce
D.		latawców
N.		latawcami

Znaczenia

1. »zły duch; inkub«

– [Latawica:] mam i z latawcem swe porozumienie, Bo też on swe odmienia własne przyrodzenie. Choć jest duchem powietrznym, bierze na się ciało Obłudne, czego mu przyrodzenie nie dało. PerDziadGrzesz 418.
– Tym wietrunkom podobny iest ow latáiący Ogień/ co sie więc w lesiech vkázuie w nocy, Ktory czásem wędrowne y podrożne ludzi/ Zdrogi wielkie błądzenie (zmámiwszy) záwodzi. Niemcy te latáiące ognie názywáią/ (pospolicie Irwischem) co w nocy latáią. Wszákosz sie to dyábeł ták w powietrzu kręci/ Aby ludźmi kuglował w ognistey postáci. Polacy ie z latánia zową latáwcámi/ Ktorych báby chowáią/ więc co się czárámi Báwią: dla tego iż im pieniądze á zboży Noszą: bo są złodzieie mistrzowni w krádzieży. RoźOff H3v.
– Abowiem iż szátáni są rozmáici/ iedni z naynisszego choru Anielskiego/ ktorzy máłe męki (oprocz vtráty roskoszy niebieskich/ do ktorych ná wieki wieczne nie przyidą) iáko zá máłe grzechy cierpią/ ci żadnego obrázić nie mogą zwłasczá szkodliwie/ ále tylko osobliwie żárty/ ábo figle stroią/ z ktorych niektorzy są latáwcámi/ ábo latáwicámi/ trapiący ludzie w nocy/ ábo ich grzechem cielesnym máżący. SpInZąbMłot 58.
– Ponieważ świádczą Historye iż latáwcy zmowieniem Pacierzá/ ábo kropieniem wody święconey/ ábo też mowieniem Anielskiego pozdrowienia odganiáni od ludzi bywáli. SpInZąbMłot 202-203.
– [...] podczás rozumieią białegłowy/ iákoby miáły płodem zástąpić z latáwcem y odymáią się im bárzo żywoty. A gdy rozumieią że czás porodzenia przyszedł/ trácą onę rubość tylko wypusczeniem z siebie wielkich wiátrow. SpInZąbMłot 374.
– Astolf ujźrzał na brzegu u Nila, Gdzie w morze wpada, wieżę, w której niezwątlony Mieszkał zbójca, z latawca i z wiedmy zrodzony. ArKochOrlCz III 347.
– Latáwiéc czárt/ i latáwicá [...] Incubus, et Succubus [...]. Kn 351.
– [...] trudno ich w czym podejść [stare baby]: diabeł mądr, bo stary; Ostatek od latawców wiedzą i przez czary, [...]. MorszAUtwKuk 329.
– [...] są drudzy Oycowie święci, ktorzy rozumieią iż on [Antychryst] będzie człowiekci prawdziwy, ále że się národzi, z-diabłá latáwcá [...]. MłodzKaz II, 431.
– Latawiec, g. latawca. 1) Nachtmännlein ein Gespenst [...] un incube, diable qui à la faveur de la figure de l'homme habite avec une femme [...] łatawiec [!] i łatawica są nocne obłudy baieczne [...]. T III 719.

2. »zjawisko fizyczne«

– Te exhalacye ogniste, ktore ná atmosferze zapalone apparencyą sprawuią: iákie są błyskáwice, pioruny, latawce, gwiazdy spadaiące, nie są komety. BystrzInfAstron N3.
– Piąty ogień iest, Smok lecący, pospolicie nazwany Latawiec: álbo koza skacząca: álbo kolumna: álbo miecz: álbo kosa: álbo mietła: etc. J iest exchalacya ognista zapalona ná powietrzu do tey lub owey rzeczy figurą swoią podobna. BystrzInfElem S4.

3. »zabawka z papieru puszczana w powietrze«

– Latawiec [...] 2) Drachen von Papier den die Jungen fliegen lassen [...] cerfvolant ou un écoufle que les enfans exposent à l'air [...] chłopcy za latawcem biegaią [...]. T III 719.

4. »rajski ptak«

– Latáwiéc/ ptak Indyyski béz nog. Apus [...] Indica [...]. Kn 351.
– Latawiec [...] 3) ein Paradies-Vogel [...] la manucodiata; l'oiseau de Paradis [...] latawiec iest ptak Indyyski bez nog, ktore mu w Indyi urzynaią. T III 719.

5. »jakaś ryba«

– Miedzy źwierzęty wodnymi y ziemnemi/ są iedny/ co żyią raz w wodzie/ drugi raz ná ziemi: miedzy wodnymi y powietrznymi są też ktore báwią sie iuż ná wodzie/ iuż też ná powietrzu: á osobliwie táka iest rybá/ ktorą Hiszpani zowią latáwcem. BotŁęczRel V 14.

6. »ktoś, kto przemieszcza się w powietrzu«

– Latawiec [...] 4) ein fliegender; der in der Luft flieget [...] personne qui vole [...]. T III 719.

Przenośnie

[Ksiądz protestancki] Skoczy wskok na drabinę po kokosz do kojca. Ledwie się do kurnika po drabinie dorwie, Za gardło w kojcu kokosz jarzębatą porwie. Wtem kapitan nad kury, kogutek cnotliwy, Broniąc kokoszy, począł trzepotać żarliwy. I tak długo po kojcu robił swe firleje, Aż uczynił latawca z księdza kaznodzieje. Wtem zleciał miłośniczek, nie rzekł jedno: "rata!" […].ChądzJRelKontr 293

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

LATAWIEC