Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

KARTANA
rzecz
ż
, KARTAN I
rzecz
m

W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: KARTANA || KARTAN I, KARTUNA
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (kartan, kartana, kartauna), T (kartuna, kartana), L (kartan, kartana, kartauna; XVII-XVIII), SWil (kartan, kartana, kartanna), SW (kartan, kartana, kartaun, kartauna, kartuna, kartaona), SJP (kartan)

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M. m   kartan
ż   kartana ||   kartuna
D. m   kartanu
liczba mnoga
M. m albo ż uż. nosob.   kartany
D. m   kartanów
B. m albo ż uż. nosob.   kartany
N. m albo ż   kartanami
  kartany
Etymologia
czes. kartán, z niem. Kartaune
niem. Kartaune, z śr. łac. quartana
Znaczenia
»rodzaj działa oblężniczego, dużej armaty«
  • – Ma iescze [zamek] dwie (z sámego ćiosánego Kámieniá) potężne wieże/ trzemá kázda ná wierzchu opátrzona Kártány/ ná Murách záś pod 500. Dźiał wálnych lezy ná łozách/ cále gotowych. DelicWłos 251.
  • – [...] była wielka radość i tak wielu tysięcy ludzi applausus i krzykliwe Vivat przez kartany i półkartany i różnę strzelbę ogłoszone. MarkZap 66.
  • – Kiedy im cięszko było z Wielkich tylko kartanow okrutnie nąm łaiali [Szwedzi] na kozdy dzięn koniom y ludziom dostawało się bo w tamtym mieyscu przenosi kula z długiego Działa prawie wszędzie. PasPam 62v.
  • – Teraz zas y tym Samym Sławnym naOnczas wodzom podobno by się przykrzeysza widziała Bellandii Maniera kiedy to z kilku dziesiąt Tysięcy Samopałow zakurzą pod nos kiedy to z kartanu iako ceprzyk kula zapruszy oko. PasPam 207.
  • – Insza to bywało owych Lat że kamykami a Oszczepami do siebie ciskali Tarasnami mury tłukąc. A insza teraz kiedy to Granaty y Bonty [!], kartace wypuszczą kiedy z okrytnych kartanow iako Cebry kule wylecą kiedy uczynią deszcz ognisty y przez pancerz y przez Łosią skorę y przez wszystkie vestimenta Ciało az do kosci przenikaiące y iak swiderkiem wiercące. PasPam 258v.
  • – Płomienczykow zazywa [Mars] de Brzezie Zeby mu iego Sarzey szczerze pomagali I Trudne nieraz na Nich ordynansy wali Na gęsto zbroyne szyki, na Drzyrydy Groty Szable kule, kartany, y rozne obroty Dawsze im w Moc Chorągwie. PasPam 271.
  • – V[yzrzy]sz dlá szkáradnych wielkości Swoich nader huczące y wyią[ce dzi]ała y kártány. OblJasGór 1.
  • – Działa, kartany, kule, hakownice, Prochy, Granaty, y rozne rusnice Swiątobliwęmi słowy błogosławi [...]. OblJasGór 27.
  • – Y dla ich zdrowia Szwedow Niegniewáli: Ktorzy gdy zatą okazyią stali Od dział bespieczni, smiele s kazdey Strony Rowy sypali dla swoiey obrony Mieysca Kartanow sposobne robili Y stanowiska lepiey rozłozyli. OblJasGór 54.
  • – Z obu stron ognia pełno sobie dodawali kartanami y bomby witać się wszczynali. DrobOpow 14.
  • – [...] widząc oraz Xiąże że się iuż nie mogli długo trzymać, rozkazał ze wszystkich stron potężnie áttákowáć Fortecę, ognie rzucáiąc incessanter z Kártánow, Mozdźierzow [...]. AwCudz 1.
  • – Działá dwoiakiey są denominácyi: iedne co się zowią kanony álbo kartany [...] Drugie co się zowią kolubryny, álbo węzownice. BystrzInfArtyl O3v.
  • – Kartuna, kartana. Cartaune. gros canon; piéce de batterie. T III 536.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • burzący kartan:
    • – Nie pierwey Hetman echo tryumfalne z burzących kartanow rozsyła; áż [...] połozywszy nieprzyiaciela, áż skronie zwycięskie laurem, ręce pálmą ukoronuie. PisMów II 229.
Użycia metajęzykowe
  • - Charactery na Wsciekliznę + trans + kiram + kartan + tracha + Stomas+ na trzech papierkach napisac nie rozerznietych y dac psu ziesc zchlebem. GrodzMisc 178v
  • - Substantiva [...] Cartaun Kártan Centner Centnar Cinnober Cynober. WojnaInst 166
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 28.08.2023

*KARTAN II

rzecz.
m albo n
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1632
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
B. uż. nżyw.   Kartan
Znaczenia
 bibl.  nazwa geograficzna »nazwa miasta, w Biblii Tysiąclecia: Rakkat«
  • – A z pokolenia Neftálimowego/ dano miásto dla ucieczki mężobojce/ Kádes w Gálilej y przedmieścia jego: Y Hámotdor/ y przedmieścia jego: tákże Kártán y przedmieścia jego/ trzy miástá. BG Joz 21, 32.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2022
KARTANA p. KARTAN I