Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ROZUM

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1613
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   rozum
D.   rozumu
B. uż. nżyw.   rozum
Ms.   rozumie
Znaczenia
»zdolność pojmowania i wyciągania wniosków; umysł, mądrość«
  • – U tego Człowieka Stary rozum choc Sąm iest młody. PasPam 143v.
  • – Mowię Rekolliguy się ięno iezeli niemasz tego Rozumu albo kaz się komu nauczyć co to iest za powaga ktorą nasobie kozdy poseł nosi. PasPam 167v.
  • – Niech to tłomaczy kto rozum ma. PasPam 169.
  • – Połozył trupem [...] kilka tysięcy [...] że bysmy widzieli że nie rozum ani Experyentia nasz[a] ale Ręka Boska daie nad Nieprzyiacielem y przynosi zwycięstwa. PasPam 265.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • rozum (i) baczenie (sz. zm.):
    • – Ktorzy strácili wszystko baczenie y rozum, żądza gniewliwa rządzi ich, biiąc kto się nátrafi ná raz, nie dáiąc się nikomu náwieść ná dobre. PetrSEk 49.
    • – Męszczyzni iako y Białegłowy tak bardzo się upiiali ze rozum y baczenie człowiecze przez wino utracali. PotPrzyp 9.
    • – Aenigmata [...] zgadniy [...] Mam rozum y baczenie/ á niewiem o sobie/ Używegom iest w mocy y wożę się w grobie. KellGram 245.
    • – Iesli nie mogą tráfunkiem stánąć páłace/ kościoły/ miástá/ száty/ księgi/ listy/ y inne rzeczy w których nie ták dálece potrzebá misterstwá y sztuk rozumnych; ieszczesz świát ten z niebá y z ziemie złożony bez rozumu/ bez baczenia miał stánąć? BirkNiedz 90.
  • akt rozumu:
    • – Akt [...] akt rozumu. T III 4.
Związki frazeologiczne

  • od rozumu i baczenia odchodzić:
  • »tracić przytomność«
    • ~ Od rozumu y dobrego baczenia odchodz[ącym]/ dobrze czynić plastr z świeżeg[o] nasienia Hanjżu[!]. SyrZiel 409.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • około czego rozumem chodzić:
    • – O táiemnicy Troyce ś. [...]/ y iáko około niey mamy rozumem nászym chodzić. BirkNiedz .
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Vrody dość/ rozumu ni kąská. KnAd 248.
  • Brody dość/ by tyle rozumu. KnAd 45.
  • Afekt naylepszemu Nieprzyjaciel rozumowi (ba y Sumnieniu). DobrGram 379.
  • Lépszy funt szczęścia/ niż cętnar rozumu. KnAd 437.
  • – W takim był strachu Marszałek Nadworny ze chłop zbladł był iak trup, a chodził iak bes rozumu. OpalKListy 449.
  • Słow dość rozumu nié wiéle. KnAd 1051.
  • Záwieruchá dobrego Zeglarzá/ niefortuná dobry kázdego pokázuie rozum. DobrGram 424.
  • Tréfunek podczas lépszy niż rozum. Szczęście podczás rozmysł przéchodzi. KnAd 1173.