Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BIAŁOŚĆ

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   białość
D.   białości
C.   białości
B.   białość
N.   białością
Ms.   białości
Znaczenia
1. »biała barwa będąca cechą cery ludzkiej, sierści i piór zwierząt, kwiatów, minerałów itp.; biel«
  • – Siwa abo biała sierść [konia] żywiołowi wodnemu i flegmie jest poddana, a ztądże białość swoję bierze. DorHipTur 15.
  • – Płod ten przed Krolem táić vmysliłá [królowa]: Obawiaiąc się/ áby z twey białości zle nie rozumiał o iey stateczności. TasKochGoff 306.
  • – I tyś kruku, przed laty pięknym ptakiem bywał, I białością z łabęćmi dobrze porównywał. SzymSiel 28.
  • – Tej rozmaryn wrodzoną przyjemność darował. Tej [liliodorze] róże sromieźliwe wstydu udzieliły, Tej ciało białością swą lilije okryły. ZimBLisBad 18.
  • Białość/ Albedo [...] Albor [...] Albitudo [...] Candor niuis. Kn 26.
  • – W Radách/ spráwách/ Sądách żadną przy łasce Bożey dedecoris nota białości swoiey nie zabrudził [orzeł = arcybiskup gnieźnieński]. PisMów II 394.
  • – Damy nadzwyczaj, w tym mieście, piękne i bogato się stroją; z tej racjej piękne i srodze białe, iż miedzy białemi schowane górami, kędy ledwie kiedy słońce zachodzi, jakoż nadzwyczaj mają delikatną płeć ciała i białość; do konwersacjej zaś są przyjemne i nie dzikie, jako włoskie wszytkie damy, co się cienia swego boją. BillTDiar 83.
  • – Po południu byłem we zwierzyńcu królewskim, kędy się ludzie schodzą dla zażycia promenady. Tam się wiele widziało zacnych ludzi, niemniej też dam, które w Angliej nad inne kraje osobliwej są piękności i białości. BillTDiar 94.
  • – W księgách záś niektorych czyta się że dwá są iego [hiacyntu] rodzáie, wodnisty, y sáphyrynowy Wödnisty żołtawy iest, ku białości się máiący. AlbSekr 263.
  • – Ták o białość z sobą Roże spor z Liliámi/ ták swą ozdobą Rożne wiodą Tulipy. TwarSPas 4.
  • – To mydło [...] czyści ciáło od wszelkich zmaz, krost, plam, y białość spráwuie. CompMed 692.
  • – W Szarym kolorze znaiduie się białość y czarność. BystrzInfArch S1.
  • FOND [...] Ne faites point trop de font sur la blancheur de rostre teint. Nimium ne crede colori Virg. [Nie ufaj urodzie y płci pięknej białości]. DanKolaDyk II, 44.
  • BLANCHEUR (Couleur blanche) [...] BIAŁOSC kolor biały [...] Białość iaśnieiącá, wysoka iako śniegu y cukru. DanKolaDyk I, 200.
  • – Lipcowy miod znáczny iest, biáłłością y zápáchem. DanOstSwada C4.
  • – GALLIA nazwała się od terminu Gala Greckiego, znáczącego białość, albo mleko, iż tam mieszkaiący Narod osobliwą zálecał się białością. ChmielAteny II 42.
  • – Perły w białości kontruią z Papirem. DrużZbiór 253.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • anielska białość:
    • – A ktoż nie dowierza? Ześ Anielskiey białości godna była pierza? Takiem dzisia odziany puchem Polski Orzeł, kiedy piekielny, naprzod, gębę nań otworzeł. PotPocz 8.
  • białość jasna:
    • – Iest drogá ktora záwsze sámá gorą chodzi/ znáczna dobrze kiedy się Niebo wypogodzi/ Mleczną ią dla białości iásney názywáią. OvOtwWPrzem 13.
  • śnieżna białość:
    • – Pátrzy [Narcyz] [...] ná rumiáność z śnieżną zmieszáną biáłością. Sam się prágnie. OvOtwWPrzem 121.
  • białość celu:
    • – Kiedy się stawi punkt w wieńcu K tak wysoko, żeby był na wadze zarówno z zadem L i patrząc z oka M przez wierzch punktu wieńca K, żeby formowało tę liniją punktowaną N, która według naszej myśli z tranzytem idzie parallele, prosto w białość celu. AquaPrax 150.
Związki frazeologiczne

  • biały jak śnieg || być białym jak śnieg:
    • – Jak [koń] ku śniegowi, białością podobny, bez żadnej zmazy, tak też i Król i Książę czystego sumnienia, szczerości, sprawiedliwości całej i bez nagany być ma. DorHipTur 19.
    • – [Hyzop ma] liście po wierzchu zielone/ á od spodku ták białe/ że z śniegiem/ swą białością zrowna. SyrZiel 467.
    • – Szata na niem białoscią mogła rownac z sniegiem. ArKochOrl 8v.
  • białością śniegowi nie spuszczać || śniegu białością nie wydać:
  • »nie ustępować śniegowi pod względem bieli«
    • – Sam wprzod na Neapolskiem wysadzi się koniu Niechay się go y Flegon y Pirois wstyda Tak chodziwy: a Sniegu białoscią nie wyda I on y Pan we złocie, iako Lampa gorzał. PotWoj 88.
    • – Wenus [...] Pánnę każe niespodzianie Z Mácierzyńskiego łoná zdiąć Synowi: Ktorey urodá białością śniegowi Nie spuszcza. ClaudUstHist 55.
  • śnieg białością przejść:
  • »być bielszym od śniegu«
    • – Potym Na Szyie, Ktore Snieg białością Y Vrodziwą przeszła Subtelnością; Perły włozyła na Vrząd wybrane, Wielkie: a zgoła nie oszaczowáne Ale te perłÿ, nic iey nie przydáły, Piękności, bo z niey, Same pęknosc bráły. OblJasGór 115.
2. »biała plama na ciele zwierzęcia«
  • – Koń który gwiazdę jedną ma czele, a drugą na nozdrzach, abo jakążkolwiek białość, złą gębę znamionuje, podległy przypadkom nieszczęsnym. DorHipTur 26.
  • – I wad zwierzchnich upatruj, tak przyrodzonych jako też i przypadkowych: aby nie był [stadnik] różnych oczu, abo żeby żadnej białości w oczach nie miał. DorHipTur 34.
3.  med.  »nieprzejrzysta, biaława błona gałki ocznej, białkówka«
  • Albugo [...] Białość w oku. GuldOn 54.
  • – LE BLANC, la blancheur. Condor [...] BIAŁEK białość [...] Białek oczu álbo oká. DanKolaDyk I, 200.
4. »biały osad na ołowiu; cukier ołowiany«
  • – Zeskrob z Ołowiu tę Białość, lub (ieżeli tak nazwać się może) Białek będziesz miał Cukier ołowiany. BeimJelMed 431.
5. »siwizna; starość«
  • Canities Sziwoscz, staroscz, bialoscz. SłowPolŁac 27.
6. »czystość fizyczna«
  • – Jeżeli záś imię to iey w Polskim ięzyku/ rozumieć będziemy Wámiá/ iest naczynie omycia/ ochędożenia y białości. OkolNiebo 9.
7. »czystość duchowa, niewinność«
  • – Jáko ábowiem przez białość/ y świetność Bat/ według błogosłáwionego Grzegorzá cnot czystość: bądzmniey/ bądz więcey grzechow smrodliwość według pismá świętego/ zwykłá bywáć rozumiána. SpInZąbMłot 288.
  • – Rownáłá [Joanna] do száty białey białość sumnienia/ do zasłony vellum/ otworzystość Sędziego/ do czarności płaszcza marność świátá/ y sprosną w piekle zápłátę. OkolNiebo 66.