W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 06.12.2010
AMPUŁKA rzecz. ż
Warianty fonetyczne: AMPUŁKA, *JAMPOŁKA, *JAMPUŁKA
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. ampułka; D. ampułki; B. ampułkę; N. ampułką; ~ lm M. ampułki // jampołki; D. ampułek; B. ampułki; N. jampułkami; Ms. ampułkach
Znaczenia:
1. »naczynie kościelne używane do przechowywania cennych płynów, także do nalewania wina i wody podczas mszy, flakonik, dzbanuszek«: Ampułká/ nalewéczká do kiélichá przy Mszy. Simpulum [...] Guttus [...] Guttulus. Kn 6. Czasem y iampołki Nie wybiegaią się wiec Kiedy ministruie [ministrant]. Bo Xiedzu troche wlawszy, ostatek wypiie Za ołtarzem. OpalKSat 85. Iędrzey Lipski [...] Był Biskupem Krak[owskim] [...] Kościołowi Kathedralnemu legował Infułę [...] y Ornat [...] Ampułki z Miedniczką szczero złote robotą piękną także. PruszczKlejn 94. Tegoz Roku Woyciech Owsianka Miesczanin Zywie[cki] darował Pare Ampułek Srebnych nie małych Na Nozkach wybiianą robotą stoiączych. KomonDziej 147. Tu iest miasto Remi vulgo Reims [...] gdzie Klodoweusz Krol Roku 496. Na Krolestwo namazany z ampułki z Nieba przyniesioney. ChmielAteny II 55. Ta iest nayosobliwsza [relikwia], Krew S. Januaryusza M[ęczennika] we dwuch ampułkach szklanych przy głowie tegoż S. Męczennika lokowana. ChmielAteny II 201. Ampułka, naleweczka do kielicha przy Mszy. Fläschchen zum Eingiessen bey der Messe. burette; petit vase au sacrifice de la Messe. T III 6.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ampułka świętego Remigiusza »naczynie z olejem służącym do namaszczania władców Francji przy koronacji«: ampułka S. Remigiusza. das Oel-Glass zu Reims. ampoule; la sainte ampoule. T III 6.
2. »naczynie szklane lub metalowe używane do przechowywania płynów, przypraw lub do picia, butelka, słoik, kielich«: Talerze srebrne, ampułki takież, złociste, w jednej ocet, w drugiej pieprz tłuczony. NiemPam 8. Ej bracia, którzy miłość, litość w sercu macie, Jampułkami zań [zmarłeo] palcie, rzecz mu wielką dacie. WierszŻałBad 12. Kufel/ kufelek/ kuflik [...] vide Ampułka. Kn 334. . Franciszek święty/ obaczywszy Anyola trzymaiącego ampułkę kryształową pełną wody co zamyślawał był zostać kapłanem [...] zarazem przedsięwzięcia swego poniechał. StarKaz II, 51. A długoż onej pompy? Poki i kuflika, Aż skoro ostatniego do pije kwartnika, W toż się piekło z fortuny dostanie cedułką I wespoł z ołowianą roztopi ampułką Albo, jako tu wino, będzie nią pił siarki [człowiek chciwy]. PotFraszBrück II 297. AMPOULLE [...] Ampulla [...] AMPUŁKA Banieczka szklana z szyią przydłuższą. DanKolaDyk I, 98.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: BR-K