Słownik XVII wieku

Słowniki:
L, SWil, SJP notują
SStp, SXVI (?), Kn (?), T (?), SW (?) nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp D. obrotu; B. uż. nżyw. obrót; ~ lm D. obrotów; B. uż. nosob. obroty; Ms. obrotach

Znaczenia:

1. »ruch wokół czegoś«: Te obroty [ciał niebieskich]/ przez Intelligencye, to iest Aniołow się dzieią. BystrzInfCosm C2v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ arkturowe obroty (sz. zm.): ▲ arktyczny obrót: 2) na arktycznym zasiędzie obrocie. T III 11. ▲ niebieskie obroty »obroty ciał niebieskich«: Ma się tedy czym szczycic Rawiczowskie Plemię Ze Herb iego nie tylko Oddziedziczył Zięmię Lecz w Niebieskich obrotach ma tez Gubernia [rządy]. PasPam 272. Panna Znakiem Niebieskich Obrotow I ze Lwem Gospodarskich zazywa kłopotow. PasPam 272v.

2. »zboczenie z trasy«: Porwawszy na opiekę swoię wymordowanego Zwierza iuz niepuszcza asz uszczfaią y prędzey się obłowią nizeli ow co im go podał wobrot. PasPam 278.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ podać na obrót »zmusić do zmiany pozycji«: Sąm Personaliter [osobiście] y Zwoyskięm poszedł, począł im go y podał na obrot. PasPam 278.

3.przen. »tarapaty, niebezpieczeństwo«: Trudne Nieraz na Nich ordynansy wali Na gęsto zbroyne szyki, na Drzyrydy Groty Szable kule, lartany, y rozne obroty. PasPam 271.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ znak obrotów niebieskich »gwiazdoazbiór«: Panna Znakiem Niebieskich Obrotów I ze Lwem Gospodarskich zazywa kłopotów. PasPam 272v. ▲ niebieskie obroty: