Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ARKTURUS || *ARKTUR, *ARKTOR

Słowniki:
SXVI, SWil notują
SStp, Kn, T, L, SW, SJP nie notują

Formy: lp M. Arkturus; B. uż. żyw. Arktura; N. arkturem; Ms. arkturze; ~ lm M. uż. nosob. arktury; D. arkturów; B. uż. nosob. arktury // arktory

Etymologia: <łac. arcturus, z gr.>

Znaczenia:

1.astr. nazwa własna »gwiazda należąca do gwiazdozbioru Wolarza«: Młodzieńczyk patrzy na zimne Niedźwiedzie/ Widzi Arktura/ y gwiazd mnieyszych siła. TasKochGoff 434. Mars z Arkturem wschodzi rano, o g. 9. częstokroć takiesz nawalnice z gradem sprawuiący. DuńKal D.

◼ Przenośnie: ◼ Pierwej o słodkie w Parnasie Kameny, Niewinne z razu spracowawszy weny, Ważyłeś o większe zdroje Gdzie Arkturus koła toczy swoje [do biskupa Łubieńskiego]. TwarSRytTur 82.

2.przen. »gwiazda«: Okrąg Olympu trudny/ niepoięty Wzrost Oryonow/ y chyże Arktury, iako się toczy zodyak rozumie[Apollo]/ A lichey dziewce odiąć się nie umie. TwarSDaf 38. Musiał [Osman] z zranionemi Piory zwieczną leciec sromotą podswoie Arktory. PotWoj 204. Niech żal twoy widzo affryckie arktury. MikSil 240.