Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI (larma, lerma, larmo), T (larmo), L (larmo, larma; XVII), SWil (larma, larmo), SW (larma, larmo, lermo, larm), SJP (larmo) notują
SStp, Kn nie notują

Formy: lp M. n larmo; B. m uż. nżyw. larm; ż larmę; n larmo; N. m albo n larmem; ~ lm B. m albo ż uż. nosob. larmy

Etymologia: <wł. all'arme>

Znaczenia:

1. »wezwanie do broni«: W kupy zmieszáne pospolstwá odmienne, Bieżą y wszyscy ná lármę wołáią. TasKochGoff 218. Larmo Zatym po wszytkich Obozach się szerzy Iedni do zbroy, drudzy się biorą do pancerzy [...]. PotWoj 77. Strwozą się Szwedzi, y znienaczka krzykną Na Larmę [...]. OblJasGór 41v. [Ojcowie jasnogórscy] w nocy, minima data sibi occasione z armat kilka razy ognia dali. Ztrwożyli się na to larmo Szwedzi, ognie w obozach pogasili i sami w paradzie aż do dnia stali. OtwFDziejeCzech 80.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ larmo uderzyć, na larmę uderzyć, uderzyć larm: Kiedy ná lármę trąby vderzyły/ Trzęsły się niebá/ y lármę głośiły. TasKochGoff 279. Larmo zatym trębacze w Obozie uderzą Co zywo nakon wsiada, w Pole wszyscy mierzą [...]. PotWoj 67. Uderzono larm tu na nas do zamku, K Turkom strzelając prawie bez przestanku. MakSRelBar II 182. ▲ larmo zatrąbić: Przededniem [...] niespodziewane i przez ten czas niezwyczajne larmo zatrąbiono za którem zaraz się na zwyczajny plac Szwedzi zjechali [...]. MarkZap 23. ▲ larmo otrąbić: Daią znac Posłuchowie ze wzburzone prochy Czy Tatary: czy zboyce wydaią Wołochy Larmo zatym otrąbią y gotowosc kazą [...]. PotWoj 63. ▲ larmę wytrąbić: KIedy iuż w ten dzwon niezgody vderzyli / y żáłosną Larmę wytrąbiono. Czechowie co żywo Heretyckiego kwásu gawiedź/ iedni radą/ drudzy przybytnością ięli sie sypáċ / áby wieże Bábilońskiey dobudowáli. ZrzenNowiny C2.

◼ Przenośnie: ◼ Nad papierami trąbią na każdy rok larmo: Komuż na borg umierać, komu się chce darmo? PotMorKuk III 187.

2. »rodzaj bębna«: Zporządza się Zydowstwo do stárosty w drogę/ W piszczałki/ w lármy w bębny vderzą/ nie trwogę Ale wesoły tryumf. RożAPam 36. Nie iedęn dobosz larmę w larmę biie [...]. OblJasGór 122v.

3. »okrzyk«: ** Larmo. Lerm, Geschrey, Freuden-Geschrey. bruit; cri de joïe; aclamation § larmo pełną krzykną szyią; wesołym się odezwali larmem. T III 714.