Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, T, L (XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują

Formy: lp M. astronom; D. astronoma; N. astronomem; ~ lm M. uż. osob. astronomowie; D. astronomów; C. astronomom; B. uż. osob. astronomów // astronomy; N. astronomy

Etymologia: <łac. astronomus, z gr.>

Znaczenia:

1. »uczony badający położenie i ruchy ciał niebieskich«: Tameczne [zodiaku] światła podług tychże zdania Astronomow są barzo w swey światłości błędne y niestateczne. WojszDiar 30. Wszelki cyrkuł [...] dzielą Geometrowie, y Astronomowie, na 360 części, ktore Gradusami zowią. SolGeom I 73. Ta nauka obala najprzedniejszy fundament Kopernika, astronoma sławnego. SolArchB 377. Ten [Jowisz] według Astronomow odprawia bieg swoy w dwunastu rokach, tak że w każdym znaku bawi się przez rok. AlbSekr 98. Zwykli Astronomowie uncyami albo palcami wielkość zaćmienia wymierzać. BystrzInfAstron K3v. W Uranoburgu Mieście Tycho Brache głowny Astronom miał swoie wieże dla upatrowania astrow. ChmielAteny II 263.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ świętalny astronom: Daley tenże Kalendarznik [Gwilhelmus, biskup paryski] pisze iż Świętalni znayduią się Astronomowie co 12. znakow Niebieskich całego Zodiaku Imionami 12. Apostołow nazywaią. DuńKal K.

2. »człowiek przepowiadający przyszłość z gwiazd, astrolog«: Nietrzeba było Astronomow do wytłąmaczenia Co w przyszłym Roku Subsecutum. PasPam 119v. Merkuryusz, ktorego Astronomowie zwykli dochodzić: mowią: że [...] czyni urodzonego na ciele szczupłym. AlbSekr 108. Naprzod powietrza constitutia nieprzyiazna [...] oczym y Astronomowie w Kalendarzach dorocznych piszą y prognostykuią [jest przyczyną poronień]. CompMed 532. Ludzie rodzący się pod rożnemi Znakami Zodyacznymi, lubo w niektorych latach podlegli są pomieszaniu natury, y z tąd niebespieczeństwu życia według obserwacyi Astronomow, lecz nie zawsze. VadeMed 2.

3.zool. »ryba morska, callionymus«: CALIONYMUS, inaczey URANOSCOPUS, albo Hemoeroceta Niebowid, Astronom, że oko ku Niebu w głowie ma obrocone [...] Galenus Medyk o tey mowi rybie [...] W dzień tylko sypia, a całą noc po morzu buia, żarloczność swoię kontentuiąc połowem ryb. ChmielAteny1755 I 525.