Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują

Formy: lp M. blat; D. blatu; B. uż. nżyw. blat; N. blatem; Ms. blacie

Etymologia: <niem. Blatt>

Znaczenia:

1. »płaszczyzna ostrza broni siecznej lub narzędzia«: Chciał go był iáko/ z boku ciąć/ w kárk wyniesiony: Ale miecz nieostrożnie blatem vderzony O filar/ popádał się áże w sámo gárło. OvOtwWPrzem 186. V Czekaná Obuch ná chłopá/ Blat ná przyiacielá/ Toporzysko ná chłopcá. ŻabFor C2. Do Toporá [tytuł] STárożytny Toporze/ á cosz sie to dzieie? Ze teraz blatu twego/ ták poler rdzewieie. Toporzysko czerw ztoczył/ ostrze przytępiáło/ Y oney twoiey dawney wspániáłości máło. KochProżnEp 51. Ty, ktory władniesz sceptrem trojrogatem, Kiedy chcesz - wzburzysz i kiedy chcesz blatem Ugłaszczesz cale szumiące fale [...]. KorczWiz 86. Godzien złota kto bułatem y żelaznym robi blatem. MikSil 64. Blat. [...] 2) Blatt, Fläche, flache Seite als an der Axt. [...] 2) feuille, le champ, le plat; la partie plate comme d'une hache. § [...] 2) blat u siekiery, u piły. T III 55.

2. »cienka blaszka metalu«: Blat. 1)Blat gold, Silber zum vergulden oder versilbern. [...] 1) feuille de l'or ou de i'argent batu pour dorer ou argenter. [...] § 1) Weź blat fayngultu a pozłoć. T III 55.

3. »płaszczyzna jakiegoś przedmiotu, tu: bok«: W Łysobykach, pod Lublinem, widział pan jeden wężow dwadzieścia na firkant poplecionych, na każdym blacie po piąci. SzemTorBad 319.