Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1606

Formy: bezok. wiedzieć; ~ cz. przy. pr./cz. ter. lp 1. os. wiem; 2. os. wiesz; 3. os. wie; lm 1. os. wiemy; 2. os. wiecie; 3. os. wiedzą; ~ cz. prze. lp m 3. os. wiedział; ż 3. os. wiedziała; n 3. os. wiedziało; lm mos 3. os. wiedzieli; nmos 3. os. wiedziały; ~ tr. rozk. lp 2. os. wiedz; lm 1. os. wiedzmy; 2. os. wiedzcie; ~ im. wsp. wiedząc; ~ im. uprz. wiedziawszy; ~ nieos. cz. prze. wiedziano

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiZaczym będąc pewien, iż to pożytek niemały przynieść miało, tym snadniej dałem sobie perswadować, abym na sejm jechał, a o akkomodowanie tych rzeczy sejmowych starał się, a nie wiedziałem, co za radę interim na to byli dali, ukazując KJMci, że »skoro WKM. pocznie się sprawować i justyfikować, tedy nie jedno małżeństwa, ale i inszych rzeczy przedsięwzięcia swych nie poczniesz, ale będziesz WKM. jako w niewoli, kiedy onych Henrykowych artykułów dopną. SkryptWojCz II 268. Ci dwáy Pánowie spráwuią/ żeby cżłowiek w koleiách stánu sweg[go] był zátrzymány ći spráwuią áby o krotkim wieku swego terminie wiedząc: o słáwę sie stárał/ y pámiątkę po sobie zostáwił... SpiżAkt A3. Wstęgá/ iák iest potrzebná/ ábyśćie wiedźieli/ Be Wstęgi/ nie ozdobisz/ náwet y y pośćieli. ŁączZwier D. Weź radę od człowieka szczerego y prostego. Odzieź nie czyni człowieka, y chociaż moia szara suknia zdaie ci się podłą, wiedz iż większa podłość w wymysłach niżeli w uczciwey prostocie. Monitor 146.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ nic nie wiedzieć o świecie »być nieprzytomnym«: Tym czasęm woda poczęła przybierac przybiega Strosz Szpychlerzowy daiąc znać że by posłac do ładowania a ia o Swiecie Niewiem. PasPam 279v. ◆ wiedzieć, co po czemu chodzi (sz. zm.) »wiedzieć, co ma jaką wartość; być dobrze zorientowanym w rzeczywistości«: Po czemu co chodzi/ wiem/ wiesz/ ábo niéwiesz. Callidus vel iustus rerum aestimator (sum) Diligentissimè perpendens momenta officiorum. Non ignoras quanta momenta sint in Repub. temporum. Vnamquamq; rem aestimare, momentoque suo ponderare, sapientia iudicis tenet [...]. Kn 717. Trzeba zebys I w zyciu y w postepkach wszelkich był pocciwym Tosz U mnie bedziesz zacnym bedziesz U Kozdego Mądrego y ktory wie co po czemu chodzi. OpalKSat 70v.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Gniewa się Bábá ná targ/ á targ o tym nie wie. RysProv B3v. ● (war.) Wiédzą to i báby ná trecie. KnAd 304. Tom rzekł [...] co sobie baby śpiewają na trecie. MorszAUtwKuk 40. ● Kto się wádzi/ á nie biie/ Obiecuie/ á nie dáie/ Powiada/ á niewie. Táki niepewny chłop. ŻabPol B3. ● Nié wie gdzié kozy gnano. Inszego świátá człowiék. KnAd 556. ● Niewiem bogate słowko, wiele nim zámkniesz, wiele zbędziesz. FredPrzysł D3v. ● Wiédzą to i báby w szpitalu. v. Jáwna rzécz. KnAd 1234.