Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

PAŁAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1604
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  pałać
czas teraźniejszy
lp 1. os.   pałam
2. os.   pałasz
3. os.   pała
lm 2. os.   pałacie
3. os.   pałają
czas przeszły
lp m 1. os.   pałałem
3. os.   pałał
ż 3. os.   pałała
n 3. os.   pałało
lm mos 3. os.   pałali
nmos 3. os.   pałały
tryb rozkazujący
lp 2. os.   pałaj
imiesłów współczesny
  pałając
Znaczenia
1.  przen.  »przeżywać silne emocje a. im ulegać«
Rekcja: czym, od czego, z czego

  • – [W]ziął mię zal serdeczny, y iuzem od gniewu prawie pałaiąc chciał wpasc tam gdzie niecnota lezał, asz mię pomieniony Medik Krolewicow, zatrzymał y rozwazeł. OssZPam 29r.
  • – Weźmi ogień ten w siebie/ ktorego procz człowieká żadne inne stworzenie użyć nie może/ á pałay ku Bogu twemu/ spali ten grzechowe zakáły. KalCuda 259.
  • – Vlisses [...] lubo się ná Małżonkę gniewał/ miłością iednak przeciw oney niewysłowioną pałał. WojszOr 274.
  • – Zakonnikow lepak chcemy áby wszyscy pałali od miłości Bożey/ nie iedząc áni piiąc. BanHist 53.
  • Pałam, bo jakoż nie pałać, kiedy ty Wzniecasz w mym sercu coraz ogień skryty. MorszAUtwKuk 240.
  • – Y zarząc wemnie ogięn do miłosci, Ktory acz ktobie z przyrodzęnia miałęm Niemniey zagrzany, z twych oczu pałałęm. OblJasGór 24.
  • – Beralda wnet się też obawiała, żeby sie nie oszukała, nie máiąc wielkiey otuchy, żeby człowiek w tak młodym wieku, z nim tylko konwersuiąc bezmownie, miał pałáć tym affektem, iaka iest miłość. PrechDziałKaw 6.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • palające modlitwy:
  • »żarliwe modlitwy«
    • ~ Pałające modlitwy nasze Pana Boga kontentować muszą. MałpaCzłow 246.
Przenośnie
  • Nabrali wielkiego serca nasi z Krolewskiey mowy y samym pałali marsem do spotkania się z Nieprzyiacielem ktory ze się nie pomykał tylko stał w kroku dlatego nasi raznie myslili rozumieiąc ze albo się ich boi albo uciekac mysli albo iaki fortel stroi.HistBun 20r
2. »płonąć, spalać się; świecić się, błyszczeć; wydzielać ciepło«
Rekcja: czym, od czego

  • – Wy wody [...] Teráz ták nieprzystępnym gorącem páłacie/ ze samemu ogniowi nim wprzod niedawacie. OvOtwWPrzem 598.
  • Pałáłá z oczu przeciw nieprzyiacielowi surowość ná sercu/ u ánimuszu. Przebiiała się odwaga WojszOr 265.
  • – Tu się przebiiaią rumianne słońca/ tu iásnoświetne pałáią księżyce. [marg.] To się rozumie o Senatorach ktorzy są z tego domu WojszOr 321.
  • – Sto lamp [...] pałało oliwą. PotWoj 195.
  • – A po stronách/ po ściánách krwáwe w niey korale/ y Rubiny páłáły. TwarSPas 116.
  • Pałam, ich brenne. BierSłowa 128.
Przenośnie
  • Chrystus nam iest wszytkim, ieśli ránę záleczyć chcesz, lekárstwem iest: ieśli pałasz gorączką, krynicą iest.TylkStrom 69
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • miłością pałać:
    • ~ Miłością pała Krol oblubienice... JurkPieś E3v.
  • od wstydu pałać || wstydem pałać (sz. zm.):
  • »rumienić się ze wstydu«
    • – Stoi niewinny Abel w mocny sekwestr wzięty, wstydem pała, łańcuchy łotrowskiemi spięty. RożAPam 18.
    • – Sprosne widziadło, wszelkiej próżne uczciwości, Obiedwie bohatyrki do słusznej litości Przywiódszy, gniew w nich budzi, twarz pała wstydami [...]. ArKochOrlCz III 135.
    • – O iáko od wstydu niemiał páłáć przed Aristotelesem Eberulphus [...]. WojszOr 240.
Podhasła

PAŁAJĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   pałający
ż   pałająca
D. m   pałającego
ż   pałającej
B. ż   pałającą
N. m   pałającym
Ms. m   pałającym
W. ż   pałająca
lm M. nmos   pałające
D.   pałających
B. nmos   pałające
N.   pałającemi
Ms.   pałających
Najwcześniejsze poświadczenie:
1606-1608
Znaczenia
1. »przeżywający silne emocje a. im ulegający«
  • – Zawitay woniaiacza lilio czystosci Zawitay pałaiącza w christusowei miłosci. KodKon 101.
  • – Ktorego oczekawacie y spieszycie się ná przyścię dniá Bożego; w ktory niebiosá gorájące rospuszczą się/ y żywioły pałájące ztopnieją. BG 2P 3, 12.
  • – Nie tak upały pożaru bystrego Żelazo miękczą ogniem rozpalone, Jak wstyd z panieńskiej pałajacy twarzy Roztapia serce i miłością żarzy. LubSTobPol .
  • – Niechayże on naywyższy wszech pociech Dawcá/ w tym stánie gorącą y záwsze páłájącą miedzy Wmciámi/ mym Mościem Páństwym/ wznieca miłość. DobrPol 146.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • palające modlitwy:
  • »żarliwe modlitwy«
    • Pałające modlitwy nasze Pana Boga kontentować muszą. MałpaCzłow 246.
Przenośnie
2. »płonący, spalający się, błyszczący, wydzielający ciepło«
  • – Nas, którzyśmy nad tych daleko więcej na karanie Jemu zadziełali, w taką opiekę [...] wziął i z pojśrzód ognia pałającego wyrwał? NiemPam 256.
  • – Buduią im [swoim bogom] kościoły y śluby oddaią. Chwalą teź dyabły z piekłá y conterfetuią ich opásánych węźámi z ogniem pałáiącym z pászczeki. BotŁęczRel IV 134.
  • – Krotochwile rozmaitey zazyiem bespiecznie W ogniach będziem tancowac pałaiączych wiecznie. KodKon 88.
  • – Ni Etná pałáiąca piecmi siárczystemi/ záwsze będzie płomieńmi gorzeć ognistemi: Ponieważ y nie záwsze też ognistą bełá. OvOtwWPrzem 620-621.
  • – Dlaczego innym Kziężycom/ gwazdom pałaiącym/ dziwić się nietrzebá/ że ich oświecenia nie vstáwicznie ná swym niebie szlacheckim świecą. WojszOr 155.
  • – Te ognie wyprawne [...] pokazują się pałające i dłużej trwają i uczynią większy efekt w pożarze. PrażŚwięc .
  • – Dobył z kaletki cząstkę zawinionej Wątroby [...] I tą na wąglu pałajacym kadzi. LubSTobPol 130.
  • – Dobywszy tego páłászá, znosić będę pałaiącé gwiazdy. AndPiekBoh 5.
  • – Známi [bogami] spolnie páłájącemi świátłością zawiádowáć godzin obrotámi. AndPiekBoh 7.
  • – Cyrus vwáżáiąc nieustáwiczność Fortuny y odmienność, uczynił go wolnym od oney pałáiącey ná stosie drew śmierci. AndPiekBoh 20.
  • – Pracowitych dowcipow Imprezy w pałaiących ochłodę pożarach [...] znayduią skuteczną. MikSil 52.